یکم اردیبهشت، روز سعدی

ابو محمّد مُشرف الدین مُصلح بن عبدالله بن مشرّف متخلص به سعدی (زاده ۶۰۶-درگذشت ۶۹۰ هجری قَمَری) شاعر و نویسندۀ پارسی گوی ایرانی است. اهل ادب به او لقب استادِ سخن، پادشاهِ سخن، شیخِ اجلّ و حتی به طور مطلق، استاد داده اند.

او پس از تحصیل در نظامیۀ بغداد به عنوان خطیب به مناطق مختلفی از جمله شام و حجاز سفر کرد. سعدی سپس به زادگاه خود، شیراز، برگشت و تا پایان عمر آنجا اقامت گزید. آرامگاه وی معروف به سعدیه در شیراز واقع شده است.
عمدۀ عمر وی مصادف با حکومت اتابکان فارس در شیراز و همزمان با حمله مغول به ایران و سقوط بسیاری از حکومتهای وقت نظیر خوارزمشاهیان و عباسیان گذشت.

البته سرزمین فارس به واسطۀ تدابیر ابوبکر بن سعد، ششمین و معروفترین اتابکان سَلغُری شیراز، از حملۀ مغول در امان ماند. تاثیرات اوج گیری تصوف در قرن ششم و هفتم هجری در ایران در آثار سعدی به خوبی قابل ملاحظه است.

سعدی تأثیر انکار ناپذیری بر زبان فارسی گذاشته است، به طوری که شباهت قابل توجهی بین فارسی امروزی و زبان سعدی وجود دارد. آثار او مدتها در مدرسه ها و مکتب خانهها به عنوان منبع آموزش زبان و ادبیات فارسی تدریس می شده و بسیاری از ضربالمثلهای رایج در زبان فارسی از آثار وی اقتباس شده است. او بر خلاف بسیاری از نویسندگان معاصر یا پیش از خود، ساده نویسی و ایجاز را پیش گرفت و توانست حتی در زمان حیاتش شهرت زیادی به دست آورد. آثار سعدی اصطلاحاً سهل ممتنع است و در آنها نکته سنجی و طنز آشکار یا پنهان ملاحظه می شود.
آثار وی در کتاب کلیات سعدی، شامل گلستان به نثر، کتاب بوستان در قالب مثنوی و نیز غزلیات، گردآوری شده است. علاوه بر این او آثاری در سایر قالب های ادبی نظیر قصیده، قطعه، ترجیع بند و تک بیت به زبان فارسی و عربی نیز دارد.

غزلیات سعدی، اغلب عاشقانه و توصیف کنندۀ عشق زمینی است؛ هرچند که وی غزلیات پند آموز و عارفانه نیز سروده است. گلستان و بوستان به عنوان کتابهای اخلاقی شناخته می شوند و علاوه بر فارسی زبانان، بر اندیشمندان غربی از جمله ولتر و گوته نیز تأثیر گذار بوده است.

سعدی در زمان حیات خویش از شهرت فراوان برخوردار بود. آثار او حتی در هندوستان، آسیای صغیر و آسیای میانه به زبان فارسی یا به صورت ترجمه در دسترس مخاطبانش قرار داشت. او نخستین شاعر ایرانی است که آثارش به یکی از زبان های اروپایی ترجمه شده است. بسیاری از شاعران و نویسندگان فارسی زبان از سبک وی تقلید کرده اند. حافظ از جمله شاعرانی بوده که تحت تأثیر سبک سعدی به سرودن غزل پرداخته است. در ادبیات معاصر نیز نویسندگانی مانند محمد علی جمالزاده و ابراهیم گلستان از او تأثیر پذیرفته اند. آثار سعدی، بعد ها به موسیقی هم راه پیدا کرد و بسیاری از غزلهای او را خوانندگانی چون تاج اصفهانی، محمدرضا شجریان و غلامحسین بنان خواندند. به منظور تجلیل از سعدی، اول اردیبهشت روز آغاز نگارش کتاب گلستان در ایران، روز سعدی نامگذاری شده است.

دیدگاهتان را بنویسید