شیخ محمود شبستری

شیخ محمود شبستری
شیخ سعد الدین محمود بن امین الدین عبدالکریم بن یحیی شبستری تبریزی از عارفان مشهور قرن هشتم و از شاعران متوسط پارسی گوی آن عهد است.
ولادتش به سال ۶۸۷ هجری در شبستر از قُراء نزدیک به تبریز بود و در تبریز رشد و تربیت یافت.
وی در تصوف مرید و شاگرد شیخ بهاءالدین یعقوب تبریزی بود و علاوه بر این در سفرهای متعدد از محضر مشایخ بزرگ کسب فیض کرد.
وفات شیخ را به اختلاف در سالهای ۷۱۸ و ۷۱۹ و ۷۲۰ نوشته اند و ازین میان تاریخ ۷۲۰ مقبول تر بوده، به طوری که حتی بر سنگ قبر او نوشته اند که وی هنگام وفات سی و سه ساله بوده است.
پیکر شیخ در کنار استادش شیخ بهاء الدین یعقوب در قصبه شبستر به خاک سپرده شد و مقبرۀ وی زیارتگاه مردم می باشد.
با آنکه شیخ محمود در جوانی از دنیا رفت، ولی چند اثر به نظم و نثر از خود باقی گذاشت که «گلشن راز» در صدر همۀ آنها قرار دارد.
گلشن راز منظومه ای با ۹۹۳ بیت است که شیخ آن را در جواب هفده سؤال منظوم از امیر سید حسین هروی (صوفی معروف) سروده است.
چون این سؤالات به مجلس شیخ بهاء‌الدین یعقوب رسید، شیخ محمود شبستری به اشارت او فی‌المجلس با ابیاتی جواب گفت و باز فرستاد و بعد بر آن بیت هایی افزود تا منظومه گلشن راز به وجود آمد.
شیخ محمود شبستری تاریخ آغاز منظومۀ گلشن راز را شوال سال ۷۱۷ هجری ذکر کرده و گفته است که این نخستین بار بود که زبان به شاعری گشود و پیش از آن آثار خود را به نثر پدید آورده است.
مثنوی گلشن راز به سبب سادگی و روانی و اشتمال بر معانی کثیر عرفانی به زودی مطبوع طبایع شد و شروحی بر آن نوشتند.
از میان شرح هایی که بر گلشن راز نوشته شده «روضۀ اطهار» از شاه نعمت‌الله ولی و «مفاتیح‌الاعجاز» از شمس‌الدین محمد‌بن علی لاهیجی متخلص به «اسیری» (که در سال ۸۷۷ تألیف شده) را می توان نام برد.
اثر منظوم دیگر شیخ محمود شبستری «سعادت نامه» در سه هزار بیت در هشت باب و هر باب مشتمل بر فصول و حکایات و تمثیلات است.
در این منظومه شیخ دربارۀ سفرهای طولانی خود و زیارت علیا و مشایخ و جمع آوری مطالب مختلف و ایجاد مصنفات سخن گفته است.
از آثار منثور او به «رساله حق الیقین فی معرفه رب العالمین» و «مرآت‌المحققی» می توان اشاره کرد. مثنوی گلشن راز را اینجا بخوانید